Rutas: Oinez

Uitzi mendatea Ireberrera igotzeko abiapuntu egokia da. Bide luze xamarra baina gora-behera txikikoa eskaintzen du. Ibilbidearen lehenengo zatian pagoz estalitako mendi-bizkar luzexka bat jarraituko dugu Ireberrera gerturatzeko, eta bigarren zatian basoa eta larreak tartekatuz Ireberreko kasko harritsua bilatuko dugu inguruko tontor apalagoen artean.

Iriso herriaren goi aldetik (egiozue bisita eskubi aldean gelditzen den ermitari) abiatzen den pista zabala hartu behar dugu. inguruko soroetara jotzen duten adarrak bazterrean utzita laster pasako gara abereentzako sortutako uharka baten aldamenetik.

Pista zabal horri jarraituko diogu puska batean. Gorago, bihurgune bat pasa eta 500 metro ingurura, eskubi aldetik bereizten den gurdibide nabarmen bat bilatu behar dugu. Orduan bide nagusia utzi eta hari jarraituko diogu beste 500 bat metrotan. Gurdibidearen arrastoari jarraituz tontorraren hegoaldean dagoen zabalgune batera helduko gara. Han tontorrerantz jo behar dugu, eta harripilaz markatuta dagoen arrastoa bilatu. Arreta jarri beharra dago, izan ere arrastoa nahiko arina da eta bidea oso bihurria, ezpel artean itota tarte askotan. Harripilak ikus daitezke han-hemenka (2007-5-12).

Ibilaldi honek Okororen hegoaldean dagoen Baserdiko bailara inguratzen du, hasieran Otsaberri eta Laztegi bezalako tontorretatik igaroz, inguruko garaienak diren Artsal eta Okorora igo aurretik. Mendizale asko ibiltzen ezten bidea da, baina xarma handikoa, ibilaldiaren zatirik handienean pagadi ederrak izango baititugu bidelagun.

Salvatierra de Esca-tik Burgira abiatzen den errepidea hartu eta Kilometro batera, bihurgune itxi bat pasa eta berehala, Virgen de Peña jartzen duen letrero bat ikusiko duzue, pista zabal baten hasieran. Pistaren hasieran bertan bada autoa uzteko lekua, bazterrean.

Pista zabal horri jarraituko diogu tarte batean: muino bat eskubitik inguratu eta bidegurutze bat topatuko dugu hamar minuturen buruan. Ezker-eskubikoak bazterrean utzi eta erdiko bidetik joko dugu gora, pistan zabalean aurrera oraindik ere. Bost bat minutu aurrerago ordea, pistak ia 180ºko bihurgune itxi bat egin eta ezker aldera jotzen du, berehala eskubi aldera egiteko hurrengo bihurgunean. Bigarren bihurgune honetan harripilaz markatutako bidezidor bat abiatzen da aldapan gora.

Adarra – Mandoegi mendikatearen hegoaldeko ertzean kokatuta, Urepel, Mandoegi eta Altzegi mendikateko tontorrik garaienak dira. Leitzalarrea bailarako Izkibar (edo Ezkibar) atsedenlekua abiapuntu egokia da tontor horietara igotzeko.

Zurizatik begiratuta Alanoek gaindiezinak badirudite ere, oso igoera laburra eta zailtasunik gabea eskaintzen dute atzealdeko goi-ibarretik. Hara iristeko Chandalán haitzartea da pasabide erabiliena. Haitzarte horren ondoan egonik, Atxar de Alanora igoera erraza, laburra eta atsegina da, eta ikusmira eder batetaz gozatzeko aukera ematen du.

Ordesako zenbait hormak bezala, Perdido, Soum de Ramond eta Punta de las Olas tontorren magalak diren Pinetako zirkuko hego-mendebaldeko hormek ere erlaitz batetatik ibiltzeko aukera eskaintzen dute, Tormosako erlaitza. 1.900 metro inguruko altueran dago, bailara baino 600 metro gorago. Zeharkatu daitekeen erlaitzeko tartea Cinca urjauzia eta Añiscloko lepotik jaisten den bidearen artekoa da, eta hiru kilometro luze da gutxi gorabehera.

Pinetako bailara glaziar ederraren inguruan 3.000 metrotatik gorako tontor bat baino gehiago dago, Perdido eta Munia esaterako. Hauetako edozeinetara joateko abiapuntu egokia izan daiteke Pineta, baina kontutan izan beharrekoa da igo behar den altuera. Hemen azaltzen den ibilbideak Astazouko tontor bikoitza du helmuga.

Bertara iristeko bidea luzea eta gogorra da, baina baita ederra eta entretenigarria ere. Ikusgarria ikuspegi ederrak eskaintzen dituelako: Pinetako zirkua, Cinca urjauzia, Perdidoko glaziarra, Gavarnieko zirkua... Eta entretenigarria etengabe aldatzen den bidea delako: hasieran basoan zehar, gero Pinetako Balkoira bidean bidezidor batetan sigi-saga, Marboré aintziraren inguruko paisaia soila, hartxingadia Astazou lepora igotzeko, gandor zorrotza Astazou Txikitik Handira bidean,... Gainera sarrioak gertutik ikusteko aukera ona izan dezakegu, paraje hauetan jende gutxi ibiltzen denez sarrioak lasai bazkatzen baitira.

Larri edo La Larri bailara, Pinetako bailararen albo batetan dagoen bailara glaziar txiki polit bat da. Bertara igoera edozein mendizalerentzako moduko ibilaldi lasai eta atsegina da.

Iurretako Orozketa auzunea eta zertxobait gorago dagoen Landaederra atsedenlekua Legarmendi mendikateko ekialdeko tontorretara joateko abiapuntu egokiak dira. Jarraian azaltzen den ibilbideak Leungana eta Artatxagane tontor bikiak igotzen ditu.